Hefeweizen; het type, de brouwer, foodpairing en voorbeelden

Welke zomerse dorstlesser gaat schuil onder de verleidelijkste aller schuimkragen? Dat moet hefeweizen zijn. Mooie buitenkant, dito binnenkant. Dit oorspronkelijk Beierse bier is dé blikvanger op elk terras, waarvoor gasten hun hoofd omdraaien.

Tekst Puck Kerkhoven

Het bier
Klassieke hefeweizen is een bovengistend bier met een moutmengsel dat voor minimaal 50% uit tarwemout bestaat. Lesje Duits: Weizen betekent tarwe en Hefe staat voor gist. Het bier is ongefilterd waardoor er gistvlokjes meegaan in de fles. Die zorgen bij het uitschenken voor een wolkig (troebel) uiterlijk, alsook voor heerlijk fruitige en kruidige aroma’s zoals die van banaan en kruidnagel. Naar hop moet gezocht worden, het bier is over het algemeen niet bitter. Verder zorgt de tarwemout voor citrusachtige frisheid en een zacht mondgevoel.

In Duitsland, waar dit biertype ontstond, is het volgens het aloude Reinheitsgebot (sinds 1516) verboden andere ingrediënten aan het brouwsel toe te voegen dan de heilige drie-eenheid water, mout en hop. Gist was in die tijd nog niet ontdekt, maar deze micro-organismes waren wel actief, anders hadden ze nooit bier kunnen maken. In België en Nederland was men minder streng. Zo konden hier de spatfrisse witbieren ontstaan, met toevoeging van citrusschil, korianderzaad, anijs en andere specerijen. Ongefilterd, melkachtig wit van kleur.

Schenk hefeweizen niet steenkoud, zoals pils, maar op 7 graden. Dit om de fruitige aroma’s en ronde smaak vrij te maken. Schenk circa 3/4 uit in een bijpassend, hoog glas. Schud vervolgens het flesje om de gist van de bodem te vermengen met het restant. Schenk dit bij het al ingeschonken bier voor de echte Hefe-beleving.

De brouwer
Brouwerij de Vecht uit Loenen maakt een schoolvoorbeeld van een traditionele hefeweizen: het Vreelandts Witje, naar de strikte regels der Duitse brouwkunst. Stevige, witte kuif, troebel zachtgeel, rond, zomers, verfrissend en vernoemd naar een dorp verderop.

Brouwer Ben van Doesburgh (61) startte op zijn zestigste met dit schone ambacht, na een druk en hectisch leven in de internationale zakenwereld. Samen met zoon Dirk (30) wil hij alle dorpen langs de pittoreske, Utrechtse Vecht van een eigen bier voorzien. Herkenningspunt op elk etiket: een oude foto van de plaatselijke brug.

De Vechtstreek beschikt over een rijke brouwhistorie, met dank aan het zuivere water dat hier al eeuwen stroomt. En zijn ligging onder de rook van Amsterdam, met z’n vervuilde grachten en onhygiënische omstandigheden, waar het drinken van water vroeger was af te raden. Tientallen brouwerijen en bierversnijders langs de rivier zorgden daarom voor aanvoer van schoon, zeer licht bier (1,5 tot 3% alcohol), voor dagelijks gebruik in de hoofdstad. Vervoer van schoon water en bier ging met bootjes. Er zijn zelfs - nooit uitgevoerde - plannen gevonden om een vaste waterleiding aan te leggen van het Loenderveld naar Amsterdam. Men brouwde met gebruikmaking van lokale ingrediënten en kruiden. Hop was nog niet beschikbaar. Ze gebruikten, zo blijkt uit teruggevonden historische recepten, gagel en scharlei voor smaak en conservering. En met dat vergeten kruid scharlei (teruggewonnen uit één plantje uit de historische kruidentuin), koriander en salie, brouwde Van Doesburgh zijn eerste bier: Loender IPA. Brouwcapaciteit huren de 2 mannen voorlopig in bij Troost Microbrouwers in Amsterdam. Ook Abcoude heeft inmiddels zijn bier: Abcoudje, een hoppige session-IPA (4%). En bier nummer 4 kwam deze zomer: Maerssener Gagel Blond, naar authentiek Maarssens Swaer Bier-recept.

Foodpairing
Er past zoveel bij! Profiteer van zijn zachtzure frisheid en zoek gerechten die opfleuren van een spat citroen. Of borduur voort op het (tarwe)broodachtige karakter. Beter nog: een combinatie van beide.  

* Caesarsalade met broodcroutons
* Wienerschnitzel met citroen
* Mexicaanse tortilla’s met pittig gehakt en kaas
* Mosselen (kook scheutje mee!)
* Fish-and-chips, kibbeling
* Sushi, crostini, bitterballen
* Gamba’s, calamares à la Romana
* Hotdogs, pretzels
* Bread- & butterpudding

Voorbeeldbieren
Nederland

* Vreelandts Witje (4,5%), Brouwerij de Vecht
* Brand Weizen (5%), Brand Bierbrouwerij
* De Prael Weizen (5,4%), De Prael
* Troost Weizen (4,7%), Brouwerij Troost, alleen op tap
* Blitz Hefeweizen (6,8%), Brouwerij Bliksem
* Neustadt (5,1%), Drift Brouwers Rotterdam

Duitsland

* Erdinger, Paulaner, Franciskaner en Weihenstephaner (alle tussen de 5 en 5,5% alcohol)