Hoe bied je een goede alcoholvrije wijn? Dit raden experts aan

Marco Westra, maître bij het Utrechtse restaurant Hemel en Aarde, schrikt er zelf wel eens van. Als hij na een drukke avond in het weekend de balans opmaakt, dan blijkt soms 15% van zijn gasten te hebben gekozen voor een alcoholvrij arrangement. “Dat is best veel”, vindt Westra. “Tegelijkertijd past het bij onze visie om een restaurant te zijn voor iedereen. Gasten die niet drinken willen we dezelfde beleving meegeven als de andere gasten.”

Maar er valt wel iets op: in het alcoholvrije arrangement van Hemel en Aarde bevinden zich kombucha’s en theeën en slechts één alcoholvrije wijn, namelijk het aperitief. Van alcoholvrije wijnen wordt SVH Meestergastheer Westra nog niet echt enthousiast. “We vinden het nog niet goed genoeg.”

*Tekst gaat verder onder de foto's van Marco Westra (links) en Hemel & Aarde (rechts).

Hoe zit het met de kwaliteit van alcoholvrije wijn in de horeca?

Ook Lukas Wiegman, sommelier van het jaar 2024 en tevens eigenaar van wijn-restaurant NOTK in Rotterdam, is terughoudend om alcoholvrije wijn op de kaart te zetten, ook al dronk hij onlangs een fraaie gedealcoholiseerde Auslese uit de Duitse Rheingau-streek. “Wijn is een bepaalde beleving, een product met een rijke geschiedenis”, vindt Wiegman. “Ik zie de kwaliteit van alcoholvrije wijnen beter worden en ik geloof ook best dat het zijn plek gaat vinden, maar ik mis gewoon de spanning, de complexiteit. Het overtuigt mij op dit moment nog niet.”

Wiegman vervolgt: “Voor mij zit de echte vooruitgang niet per se in alcoholvrije wijn als kopie van wijn, maar in de categorieën die een compleet eigen identiteit hebben: sparkling teas, gefermenteerde dranken, botanicals. Dat zijn dranken die culinair spannend zijn, een mooie zuurbalans hebben, complexe lagen tonen en een volwaardige plek aan tafel verdienen, zonder dat ze zich proberen te meten met wijn.” De kunst is volgens de sommelier dan ook om het geen alcoholvrije wijn te noemen en het ook niet als zodanig te promoten.

Alcoholvrije wijn groeit snel: vooral onder jonge gasten

Bij Delta Wines, de grootste wijnimporteur van Nederland, zien ze wel een toenemende vraag naar alcoholvrije wijn. Het afgelopen jaar steeg hun omzet in alcoholvrije wijn met 8,7% in supermarkten en 9,6% in slijterijen. En dat is best bijzonder, omdat de totale wijncategorie juist een dalende trend toont. “Alcoholvrije wijn is dé groeimotor binnen de Nederlandse horeca”, stelt Dennis Suikerbuik, algemeen directeur van Delta Wines. “Met name de jongere generaties, de millennials en Gen Z, zijn veel bewuster en gezonder aan het consumeren. Als horecaondernemer moet je mee in die trend.”

Wat doen wijnmakers om alcoholvrije wijn beter te maken?

De groei in populariteit roept ook vragen op over de kwaliteit van alcoholvrije wijn. “Die is de laatste 5, 6 jaar enorm gestegen”, vindt Mariëlle Timmermans, internationaal jurylid voor het keuren van alcoholvrije dranken en eigenaresse van Amavine, dat zich specialiseert in alcoholvrije dranken.

“Wijnmakers nemen dit ook steeds serieuzer. Er zijn al wijnmakers die zich volledig toeleggen op de productie van alcoholvrije wijn. Wijnmakers krijgen steeds beter door welke productiemethoden het beste werken voor alcoholvrije wijn en experimenteren ook met houtrijping. Tegenwoordig wordt de alcohol die uit de wijn is verwijderd nogmaals gefilterd, en de aroma’s die daarbij vrijkomen worden weer aan de alcoholvrije wijn toegevoegd, waardoor de aroma’s nog beter naar voren komen.”

Hoe compenseer je het mondgevoel van alcohol in 0.0 wijn?

Wijnkenner Xavier Kat, eigenaar van wijnkoperij Okhuysen in Haarlem, merkt op dat vooral mousserende wijnen en witte aromatische wijnen als riesling en sauvignon blanc zich lenen voor een alcoholvrije variant. “Het ontbreken van dat specifieke mondgevoel, wat je hebt met alcohol, kun je compenseren door suiker in combinatie met koolzuur”, vertelt hij. “In de beleving maakt dat heel veel goed.”

Kat ziet dat de wijnwereld nog achterloopt op de biermarkt en andere alcoholvrije varianten als mocktails, sparkling teas en kombucha’s. Dat wijn achterloopt heeft volgens hem te maken met de beperkte financiële slagkracht van wijnmakers. “In bier is het heel hard gegaan met alcoholvrije varianten, omdat de grote bierbrouwers veel meer middelen hebben om te investeren in een nieuw product”, analyseert Kat. “In de wijnwereld heb je dat soort grote spelers niet, waardoor de kwaliteit van alcoholvrije wijn nog wat achterloopt.”

Wat de bierwereld goed doet met 0.0 en wat wijn kan leren

Suikerbuik merkt wel een positief effect van de 0.0-bieren. “Ik denk dat Heineken erg belangrijk is geweest in het wegpoetsen van het negatieve imago rond alcoholvrije dranken”, kijkt hij terug. “De wijnwereld heeft alleen een aantal extra uitdagingen. Het wegnemen van alcohol, wat echt een smaakgeleider is, is vele malen complexer in wijn.”

Dan: “We moeten niet op zoek gaan naar alcoholvrije wijn, maar juist naar het beste alternatief voor het wijnmoment”, vindt hij. “Dat kan, behalve met alcoholvrije wijn, ook met bijvoorbeeld sparkling teas, kombucha’s en elixirs. Dan wordt je aanbod zo breed, zo rijk. Als je in de gastvrijheidsindustrie zit, word je opgeleid om alles te doen voor de tevredenheid van je gast. Als hij alcoholvrij wil, dan zorg je ervoor dat je meer te bieden hebt dan water en 0%-bier.”

*Tekst gaat verder onder de foto.

Deze pioniers bewijzen dat alcoholvrije wijn wél kan verrassen

De wijnwereld bevindt zich in een uitdagende fase, ziet Suikerbuik, want iedereen voelt aan dat alcoholvrije dranken steeds meer de toekomst gaan bepalen. “Het zijn op dit moment nog echt pioniers”, zegt hij over de alcoholvrije wijnproducenten. “Dat levert soms hele mooie creaties op. Onlangs dronk ik een Riesling Reserve uit 2019 van Kolonne Null. Die was spectaculair, want hij laat zien dat een alcoholvrije wijn op eenzelfde wijze rijpt als een riesling met alcohol. Het geeft de extra laag aan complexiteit die liefhebbers zo mooi vinden aan wijn en toont aan dat inzetten op kwaliteit loont.”

Naar dat soort verrassingen in het glas is de gast ook op zoek, meent Timmermans. “Nu mensen wat matigen met alcohol zie je dat men op zoek gaat naar iets wat dezelfde beleving biedt. Met alcoholvrije wijn kun en moet je het verschil maken. Het is voor iedereen een prima alternatief. Tegen iedereen die eraan begint, zeg ik altijd: stop met vergelijken en start met genieten.”