Een tweede zaak? Tips om het goed te doen

De aantrekkende consumentenbestedingen leidden de afgelopen jaren tot een hausse aan overnames in de horeca. Goed idee, een tweede zaak erbij? Vooral omdat u zichzelf nu eenmaal niet kunt opsplitsen, zijn er risico’s. “Kinderziektes zijn soms nog verborgen en worden dan gekopieerd.”

Tekst: Geert Dekker

U bent horecaondernemer en dus optimist tot op het bot. Als u echter uitbreiding overweegt, moet u zichzelf wel een paar keer achter de oren krabben. Ten eerste zijn daar de cijfers: sinds de crisisjaren was er veel aanbod van te koop staande zaken, maar met die ruime keus is het sinds vorig jaar weer wat gedaan. Volgens het CBS verdubbelde het aantal horeca-overnames tussen 2014 en 2016 (tot 240), maar in 2017 daalde het weer, tot het niveau van 2015 ongeveer. De goede locaties zijn dus bijna allemaal vergeven en inmiddels is er sprake van een verkopersmarkt. De prijzen lopen daardoor behoorlijk op.

Andere rekensommen 
Daarnaast is uitbreiding vrijwel altijd een ongewis avontuur, zeker als het uw tweede zaak betreft. Het succes van het eerste bedrijf is namelijk niet zomaar te kopiëren, maar volgens Mark Tamsma, directeur van Horeca Accountancy & Advies, gaan veel ondernemers daar wel van uit. "Men denkt met het bedrijfsmodel van de eerste zaak een succesformule te pakken te hebben. In 9 van de 10 gevallen is dat succes echter gebaseerd op de 80 uur per week die een ondernemer zelf in zijn bedrijf steekt." Let dus op met het gebruik van dezelfde rekensommen. "Houd in ieder geval rekening met tienduizenden euro's aan extra personeelskosten, voor minstens één volwaardige fulltimekracht."

Managementplan 
Het feit dat u zichzelf niet kunt opsplitsen, heeft nog meer gevolgen. Tamsma: “Een ondernemer probeert het soms wel, want wil zijn eerste zaak niet aan zijn lot overlaten. Toch kan hij daar onmogelijk dezelfde aandacht aan geven, zeker niet in de opstartfase van de tweede zaak." Dat betekent simpelweg dat u in uw eerste zaak niet meer alles zal beheersen. "Mogelijk neemt daardoor de gasttevredenheid af. En als er toezicht wegvalt, neemt het risico op ontvreemding sterk toe, zo leert de praktijk." Daarom moet er bij uitbreiding ook een plan liggen voor het management van de eerste zaak, bepleit Tamsma.

Verborgen kinderziektes 
Een laatste waarschuwing: haastige spoed is zelden goed. De huidige conjunctuur lokt misschien uit tot snel handelen, maar de kans op missers neemt toe. "Ik zie geregeld dat een ondernemer overgaat tot uitbreiding, terwijl de eerste zaak nog niet helemaal vrij is van kinderziektes." Omdat het economische tij nu meezit, komen die inefficiënties niet altijd tot uiting in de financiële resultaten. "Terwijl ze er wel zijn. Het gevaar is dan dat die fouten worden gekopieerd naar de tweede zaak. Dat ga je echter pas merken als het dadelijk economisch weer wat minder gaat."

4 aandachtspunten 
Overweeg dus pas uitbreiding als de huidige, eerste zaak 'strak staat', adviseert Tamsma. Maar stel, de kogel is wel door de kerk en op grond van een degelijke risico-inventarisatie besluit u aan het avontuur te beginnen. Waar moet u dan rekening mee houden? In ieder geval met de volgende 4 thema’s.

01. Onderzoek doen
Neem de tijd voor het boekenonderzoek. Van een volwaardige due diligence (vakterm ervoor) kan niet altijd sprake zijn, maar de verkoper heeft een informatieplicht: hij moet alle relevante informatie verstrekken die voor u als koper van belang is of kan zijn. Binnen de grenzen van billijkheid en redelijkheid. Overigens is dat geen garantie tegen lijken in de kast. U heeft namelijk ook een onderzoeksplicht. Als later dan tegenvallers aan het licht komen, bent u niet automatisch vrijgepleit.

02. Financiering
U heeft grofweg 3 mogelijkheden om een overname te financieren. Banken stellen zich weer wat welwillender op, maar een hoge financiering is nog steeds uit den boze. Momenteel worden leningen verstrekt tot maximaal 65% van de waarde van de nieuwe onderneming.
Als alternatief is er crowdfunding, dat zich de afgelopen 3 jaar sterk ontwikkelde. Inmiddels zijn er diverse online podia met een respectabel trackrecord. Onderzoek hun mogelijkheden.
Ten derde komt het volgens Brookz, het platform voor bedrijfsovernames, steeds vaker voor dat de verkoper de bedrijfsovername meefinanciert. Ook Tamsma is daar een groot voorstander van. Meestal krijgt zo'n financiering de vorm van een achtergestelde lening.
Wat overigens een redelijke overnameprijs is, hangt natuurlijk ook af van marktomstandigheden. Tamsma geeft als stelregel dat de overnamesom bij financiering binnen 5 jaar terugverdiend moet kunnen worden.

03. Personeel
Koopt u een onderneming die werknemers in dienst heeft, dan bent u verplicht hen over te nemen. Arbeidscontracten mogen niet worden gewijzigd en mensen mogen niet worden ontslagen. Dat kan lastig zijn. Er kunnen bijvoorbeeld verschillen ontstaan tussen de arbeidsvoorwaarden van de oude en nieuwe medewerkers. Een ander aandachtspunt zijn de pensioenen. U brengt de nieuwe mensen onder bij uw eigen pensioenregeling, maar heeft u die niet, dan moet u die van de oude werkgever voortzetten. Ga in dat geval wel na of die altijd zijn premies heeft betaald aan het pensioenfonds. Anders kunt u een forse naheffing verwachten.

04. Juridisch
Juridisch advies is geen overbodige luxe bij een bedrijfsovername. Als u als koper het in principe eens wordt met de verkoper, wordt een intentieovereenkomst opgesteld. Daarin staan de voorwaarden voor het verdere verloop van de onderhandelingen. Voor u is het bijvoorbeeld van belang dat u onder de transactie uit kunt komen als zich (meer) tegenvallers aandienen. Komt het uiteindelijk tot een koopovereenkomst, dan is het goed te weten welke ontbindende voorwaarden daarin kunnen worden opgenomen.

Besteed daarnaast op tijd aandacht aan de vergunningen. Elke gemeente voert een ander beleid. Controleer altijd het bestemmingsplan en ga - in het geval van (ver)bouw - na of omgevingsvergunningen nodig zijn. In veel gemeenten is de exploitatievergunning bovendien persoonsgebonden.

Stappenplan 
Een goed startpunt om een volledig overzicht te krijgen van regels en voorschriften rond het overnemen van een (horeca)zaak, is te vinden op Ondernemersplein.nl, de overheidswebsite van onder meer de Belastingdienst, Kamer van Koophandel, UWV en CBS. Gebruik hier de zoektermen ‘stappenplan bedrijf overnemen’.