Ondernemen

Experts duiden de cijfers: 4300 horecazaken erbij, hoe kan dat?

Experts duiden de cijfers: 4300 horecazaken erbij, hoe kan dat?

 

De coronamaatregelen hebben veel impact op de horeca, maar dat is (nog) niet terug te zien in de cijfers. Integendeel: historisch weinig zaken gingen failliet, er kwamen volgens de Kamer van Koophandel vorig jaar maar liefst 4.300 horecabedrijven bij en de vraag naar horecapanden overtreft het aanbod. Drie experts verklaren de opvallende ontwikkelingen.

Tekst: Kristi Houtkamp en Iris Kranenburg

Stef Driessen, horecaspecialist bij ABN AMRO, plaatst meteen een kanttekening bij de cijfers die de Kamer van Koophandel onlangs publiceerde: 4.300 nieuwe horecabedrijven in 2021. “Het aantal KvK-inschrijvingen groeit snel door de toename van het aantal zzp’ers. De Wet arbeidsmarkt in balans (zzp is de enige vorm van flexibele arbeid die niet onder deze wet valt) en corona (koken bij mensen thuis of voor de bezorgmarkt) zijn belangrijke aanjagers.” De cijfers geven volgens hem een onvolledig beeld. “Iedere inschrijving telt even zwaar, terwijl er nogal een verschil is tussen een zelfstandig kok, nevenactiviteit of gloednieuwe vestiging.

Wij kijken niet naar het aantal ingeschreven bv’s, vof ’s of eenmanszaken, maar naar het aantal fysieke locaties. Dat zegt meer over de investeringsbereidheid en werkgelegenheid.”
Driessen komt dan op andere cijfers: “Het aantal horecavestigingen groeide sinds 2015 met 24% in de binnensteden en 16% landelijk. Sinds januari 2020 groeide het aantal fysieke horecalocaties met slechts 2%, tot 44.903. Dat is voor medewerkers, ondernemers en investeerders van bestaande horecalocaties trouwens goed nieuws: het helpt bij overleven en professionaliseren.”

93 faillissementen in 2021

Overleven. In die modus verkeert een groot aantal ondernemers op dit moment. David Verheecke, managing director Benelux van bedrijfsdataspecialist Altares Dun & Bradstreet, noemt het dan ook opvallend dat er zo weinig horecabedrijven failliet zijn gegaan sinds de uitbraak van de coronacrisis. “In 2021 ging het in Nederland om 93 horecazaken en in 2020 om 165. Ter vergelijking: in de jaren ervoor gingen er twee- tot driehonderd zaken per jaar failliet. Het zijn er nu historisch weinig.” Volgens Verheecke heeft dit alles te maken met de verleende overheidssteun tijdens de huidige crisis. “Bedrijven die het financieel al moeilijk hadden, konden daardoor alsnog overleven. Zonder overheidssteun zouden volgens voorspellingen zo’n vierhonderd horecazaken failliet gaan. Wel zijn er ruim 5.500 bedrijven opgeheven door vrijwillige sluiting van de ondernemer.”

Bram Stokman, makelaar en partner bij horecamakelaarskantoor Adhoc, haakt daar op in. “Je zou verwachten dat er dus veel horecazaken te koop worden aangeboden en panden leeg en te huur staan.” Verrassend genoeg is het tegenovergestelde (nog) waar. “Wel zijn er steeds meer signalen van ondernemers die toch verkoop overwegen, al dan niet gedwongen door mentale of financiële redenen. De interesse in panden groeit in elk geval harder dan het aanbod, vooral in de grote steden. In 2021 was er maar 25% minder aanbod dan in het topjaar 2019. Dat is best vreemd te noemen.” Stokman geeft twee verklaringen: “Ondernemers denken dat het onverstandig is om nu hun zaak te verkopen, terwijl wij ervaren dat bedrijven prima (en vlot) worden verkocht in deze onzekere periode én inderdaad de overheidssteun, die weliswaar niet dekkend is, maar er blijkbaar toch voor zorgt dat ondernemers deze tijd lijken te kunnen uitzitten.”

Hoofdprijs

Stokman vervolgt: “De prijsstelling voor de panden die wel vrijkomen, is niet opvallend veranderd en zeker niet lager. Wel is er meer onderhandelingsruimte dan vóór corona, merken we. Zowel verkopers van bedrijven als vastgoedverhuurders – particuliere en institutionele beleggers – zijn nu tevreden met een redelijk goede deal. Er is waardering voor enthousiast ondernemerschap en de verkopende of verhurende partij wil dat waar mogelijk faciliteren.” Stokman is dan ook van mening dat dit juist een goed moment is voor wie wil starten in de horeca. “Vaak hebben starters nog geen schulden en de vooruitzichten zijn goed. De coronabeperkingen worden op enig moment ingetrokken en dan, zo blijkt uit eerdere heropeningen, neemt het ondernemen een vlucht.”

De animo om te starten in de horeca is daarom nog altijd groot. Wel ligt het groeitempo lager komende jaren, zegt Driessen van ABN AMRO. “De aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt heeft een remmend effect en leegstaande winkelpanden worden vaak geen horecalocaties meer, maar woningen.” Restaurants zonder duidelijk concept gericht op een bepaalde doelgroep(en) krijgen het moeilijk en grote spelers zullen wel verder groeien, meent Driessen. “Er is ruimte voor ketenrestaurants met efficiënt ingerichte keukens en een duidelijke formule en uitstraling aan de voorkant. Horecaondernemers met meer omvang kunnen bovendien makkelijker investeren in een aangepast assortiment, in digitalisering, robotisering, in het delen van kennis over de keten en in personeel.”

34% meer bezorg- en afhaallocaties

Wat Driessen verder opvalt in de cijfers: de groei van het aantal bezorgrestaurants. “Uit een analyse door ABN AMRO in opdracht van Entree Magazine blijkt dat er vergeleken met januari 2020 nu 1.034 (+34%) meer bezorg- en afhaallocaties zijn. Die ruimte is er ook: in 2021 kwam maaltijdbezorging uit op 3,4 miljard euro omzet, een groei van 19% ten opzichte van 2020 en een verdubbeling ten opzichte van 2018.”

Stokman ziet die groei vertaald in de vraag naar panden. “Als bezorgen lucratief blijkt, blijven ondernemers dit doen en breiden ze de komende jaren verder uit. Vanwege de beperkte ruimte in eigen restaurants zijn dark kitchens – productiekeukens voor het bereiden van gerechten op een andere locatie - dan een oplossing. Dit neemt een enorme vlucht.”

Nieuwe golf?

Positieve verwachtingen dus. Toch horen we ook stellige geluiden dat de grote klap nog komt. Verwacht Verheecke nog een golf faillissementen? “Dat hangt er vanaf. Ondernemers moeten sowieso uitgestelde betalingen betalen, de energiekosten zijn enorm en de inflatie is hoog. Maar als de economie straks héél goed draait en er goed geld wordt verdiend zou het aantal faillissementen kunnen meevallen.” Hij schetst nog een ander scenario: “Ondernemers wiens bedrijven failliet gaan óf die nu zelf vrijwillig stoppen, openen in betere tijden weer een nieuwe horecazaak.”

CIJFERS: slechts 2% groei

Dataspecialist Locatus brengt jaarlijks de ontwikkelingen binnen onder meer de horecasector in kaart. Uit de data blijkt dat sinds januari 2020 het aantal fysieke horecalocaties met slechts 2% groeide, tot 44.903. Wat opvalt, maar ook goed verklaarbaar is tijdens een jaar van horecasluitingen: de explosieve groei van 34% in het aantal bezorg- en afhaallocaties. Het aantal cafés nam sinds januari 2020 af met 492 (-8%). Ook gingen er 238 lunchrooms (-6%) en dertig discotheken (-13%) verloren. Het aantal hotels bleef stabiel. Uit cijfers van bedrijfsdataspecialist Altares Dun & Bradstreet blijkt dat er vorig jaar 93 eet- en drinkgelegenheden failliet gingen en ruim 5.500 horecabedrijven vrijwillig werden opgeheven door een ondernemer.

Artikel delen