Stadslogistiek is onhoudbare situatie: 'Wat zijn de oplossingen?'

Tekst: Kristi Houtkamp
Foto's: o.a. Pim Ras, Ashkan Mortezapour

Logistiek-expert Walther van Ploos van Amstel van de Hogeschool van Amsterdam verwacht dat het beleveren van horecazaken in stadscentra met het jaar lastiger wordt en dat er snel serieuze plannen moeten komen om iets te doen aan deze ‘onhoudbare situatie, voor de steden, distributeurs én horecaondernemers’.

Het beleveren van de horeca in de steden is een groeiend probleem. Hoe komt dat?

“De horeca-logistiek is met zo’n 30% een van de grootste logistieke stromen in de stadscentra. Het beleveren van de horeca in de binnensteden was al jaren problematisch, maar het probleem wordt steeds serieuzer. Dat komt onder andere doordat meer stadscentra autoluw worden en de (Europese) regelgeving strenger: bestel- en vrachtauto’s moeten in 2030 respectievelijk 35 en 30% zuiniger zijn ten opzichte van 2019 en in veel Nederlandse binnensteden vanaf 2025 zelfs volledig elektrisch. Tel daar bij op dat ondernemers, als gevolg van de covid-pandemie, steeds vaker online en ad hoc bestellen en verwachten dat goederen dezelfde dag nog, bijna gratis, worden geleverd. En dan hebben we het nog niet eens over het chauffeurstekort. Ook horecaleveranciers weten op dit moment niet waar ze die vandaan moeten halen.”

Wat geeft nu de meeste overlast?

“Neem Amsterdam: er leveren ruim vierduizend
horecaleveranciers in de stad. 74% daarvan is binnen 25 km van het centrum gevestigd. De meesten zijn heel klein en leveren weinig volume: minder dan twee leveringen. De grote(re) distributeurs leveren 80% en de grootste tien leveren zelfs 58% van al het volume, wat neerkomt op tussen de zes en acht leveringen per rit. Naar verhouding zorgen vooral de kleine leveranciers voor de meeste overlast. En die overlast gaat toenemen. Steeds meer ondernemers spelen immers in op de groeiende vraag van hun gasten naar duurzame, biologische producten en die worden geleverd door lokale boeren en producenten. In elke grote Nederlandse stad speelt een vergelijkbare problematiek.”

Wat betekent dat voor horecaondernemers?

“Dat bevoorraden op de huidige manier te duur wordt, of erger: niet meer mogelijk. Als horecaondernemer ben je eraan gewend geraakt dat je op elk moment van de dag geleverd krijgt, voor je eigen voordeur en als je zelf in de zaak bent. Die vrijheid raak je kwijt.”

En voor partijen die de horeca beleveren?

“Het is vooral de strengere (Europese) regelgeving die hen parten speelt. In het Klimaatakkoord van 2019 is afgesproken dat, om jaarlijks één megaton CO2 te besparen bij stadslogistiek, dertig tot veertig grotere steden vanaf 2025 over een zero-emissiezone in de centra moeten beschikken. Bevoorrading kan dan alleen nog door ongemotoriseerd of elektrisch vrachtverkeer. Dat betekent extra kosten als je dat niet goed regelt.”

Wat kunnen horecaondernemers doen?

“Samenwerken met collega-ondernemers voor bundeling van de vele zendingen is de beste oplossing, zo ontstaan efficiencyvoordelen. Dat is best lastig, omdat elke horecazaak eigen wensen, eisen en eigenaardigheden heeft. Je wilt je met je koffiemerk, broodjes, speciaalbieren en tapas onderscheiden. Gelukkig zitten de horecaleveranciers niet stil. Met bijvoorbeeld ‘sleutelleveringen’ (de chauffeur levert achter de deur als je er zelf niet bent) kan veel efficiënter worden bezorgd. We zien dat horecaleveranciers samenwerken met gespecialiseerde dienstverleners die de ‘last mile’ in de stad voor meerdere leveranciers bundelen. Dankzij bundeling rijden er minder, maar vollere voertuigen de stad in.”

Hoe is de situatie nu?

“Een horecazaak heeft gemiddeld zes leveranciers voor ruim twaalf leveringen per week. Dagelijks ontvangt de horeca in bijvoorbeeld Amsterdam ongeveer tienduizend leveringen met zo’n vijfduizend ritten. Dat gebeurt vooral in de ochtend: 72% van de leveringen worden tussen 07.00 en 13.00 uur uitgevoerd. De leveringen zijn echter klein: 73% past in een vrachtfiets en 90% in een bestelbus. Toch wordt 40% van de leveringen met vrachtwagens gedaan, 55% met een bestelbus en slechts 5% met een vrachtfiets. Daar is wellicht nog een wereld te winnen. Maar overstappen naar kleinere vervoersmiddelen is niet eenvoudig omdat 44% van de leveringen (vers en diepvries) geconditioneerd moeten worden vervoerd.”

Zie jij oplossingen?

“HANOS, Bidfood en Sligro/Heineken doen ervaring op met elektrisch vervoer. De inzet van fietskoeriers door groothandels en specialisten, zie ik ook. Een bundeling van het volume via een platform en uitlevering via één partij leidt tot een reductie van het aantal vervoersbewegingen in de  stad. Door de druk op een reductie van de logistieke kosten, beperkingen in het beleveren van stadscentra en de platformeconomie, kan ik me zo voorstellen dat in 2030 50% van de lokale en nationale leveranciers gebruikmaakt van een platform voor bundeling. Dat kan een digitaal platform zijn gekoppeld aan een stadshub of het distributienetwerk van een groothandel.”

Hoe gaat het beleveren van de stadscentra er in de toekomst uitzien, denk je?

“De bevolking groeit en de horeca in de steden groeit mee. Dat leidt tot nog meer leveringen en stadscentra die dichtslibben omdat voetgangers en fietsers ook ruimte opeisen. De overheid en gemeenten moeten samen met de sector in gesprek over maatregelen, zoals ruimte maken voor meer distributiecentra waar vandaan horecaleveranciers samen, gebundeld dus, met elektrische voertuigen de stad ingaan. De grote vrachtwagen verdwijnt uit de stad en maakt plaats voor compacte, veilige, elektrische bestelauto’s en zelfs voor licht elektrische voertuigen zoals vrachtfietsen voor kleinere, snelle leveringen. Zoals TringTring dat in Amsterdam doet met vishandel Jan van As. In de stad worden de laad- en losplekken slim; de planningssoftware van het bezorgvoertuig vindt zelf een vrije plek. De gemeente gaat strikte regels opstellen voor de bevoorrading en wie er nog wel en wie niet meer de wijk in komt. Als je niet nu proactief met je mede-ondernemers in de straat afspraken maakt over de bevoorrading, dan gaan ambtenaren dat voor je bepalen. Dat wil niemand. Kies horecaleveranciers die klaar zijn voor deze nieuwe toekomst.”